جلوه‏ هایی از شخصیت امام علی علیه السلام درنهج البلاغه

امام(ع) در تمام عمر شریف خود از شجاعت فوق العاده ‏ای برخوردار بودند. ایشان درباره نوجوانی خود می‏فرماید:
«انا وضعت فی الصغر بکلاکل العرب و کسرت نواجم قرون ربیعة و مضر.» (31)
من در دوران نوجوانی، بزرگان و شجاعان عرب را به خاک افکندم و شاخه‏ های بلند درخت قبیله ربیعه و مضر را درهم شکستم.
امام(ع) در جای دیگر می‏فرماید: آن ویژگی که در جوانی داشتم، در سن کهولت‏ به همان صورت باقی است:

«اما والله ان کنت لفی ساقتها حتی تولت‏بحذافیرها: ما عجزت (ضعفت) و لا جبنت (وهنت) و ان مسیری هذا لمثلها فلانقبن الباطل حتی یخرج الحق من جنبه.» (32)
به خدا سوگند، من در دنبال این لشکر بودم و آنها را به پیشروی وامی‏داشتم تا باطل به کلی عقب نشینی کرد و حق ظاهر گشت; در این راه هرگز ناتوان نشدم و ترس مرا احاطه نکرد. هم اکنون نیز به دنبال همان راه می‏روم و پرده باطل را می‏شکافم تا حق از درون آن خارج گردد.

در جواب نامه معاویه نیز می‏فرماید:
«انا ابوحسن قاتل جدک و اخیک و خالک شدخا یوم بدر و ذلک السیف معی و بذلک القلب القی عدوی.» (33)
من ابوالحسن، درهم کوبنده جد و برادر و دایی تو در روز بدرم اکنون همان شمشیر با من است و با همان قلب پرتوان با دشمن روبرو می‏شوم!

10) شخصیت منحصر به فرد امام در نگاه دیگران

الف. امام حسن مجتبی(ع) پس از شهادت امام(ع) فرمود:
«الا انه قد مضی فی هذه اللیلة رجل لم یدرکه الاولون و لن یری مثله الآخرون.» (34)
امشب مردی درگذشت که پیشینیان به حقیقت او نرسیدند و آیندگان هرگز مانند او را نخواهند دید.

ب. تعقاع بن زراره درباره امام گفت:
«رضوان الله علیک یا امیرالمؤمنین فوالله لقد کانت‏حیاتک مفتاح خیر ولو ان الناس قبلوک لاکلوا من فوقهم و عن تحت ارجلهم ولکنهم غمطوا النعمة و آثروا الدنیا علی الآخرة.» (35)
رضوان خدا بر تو باد ای امیرمؤمنان! به خدا سوگند زندگی‏ات کلید هر خیر بود و اگر مردم تو را می‏پذیرفتنتد، از بالای سر وزیر پای خود می‏خوردند ونعمت‏ خدا آنان را فرا می‏گرفت; لکن اینان نعمت را ناسپاسی کردند و دنیا را بر آخرت برگزیدند.

آری، امام(ع) شخصیتی است که در کعبه زاده شد و در مسجد به شهادت رسید. شخصیتی که بعد از پیامبر اکرم(ص) همتا و همانندی نداشت، دارای خصوصیات و ویژگی‏های منحصر به فردی می‏بود و وجود مبارکش مجموعه ‏ای از اضداد می‏نمود.

جمعت فی صفاتک الاضداد فلهذا عزت لک الافداد زاهد حاکم حلیم شجاع فاتک نامیک فقیر جواد (36)
برای تو صفات گوناگون گرد آمده است و از این رو برای تو همتایی نمی‏توان یافت: تو انسانی وارسته، سیاستمدار، بردبار، شجاع، عابد، جری‏ء، تهیدست، سخاوتمند و ایثارگر هستی!

پی نوشت :
1. فروغ ولایت، ص‏17.
2. نهج البلاغه، خطبه 192 (قاصعه)
3. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج‏13، ص‏198 و 199. تاریخ طبری، 2 / 313.
4. نهج البلاغه، خطبه 192 (قاصعه)
5. همان.
6. همان، خطبه 37 و 71.
7. همان، خطبه‏57.
8. ر.ک به شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 4 / 116 - 125 و 13/224 - 240.
9. نهج البلاغه، خطبه‏22.
10. همان، خطبه‏4.
11. الغدیر، ج‏3.
12. نهج البلاغه، خطبه‏187.
13. همان، حکمت 185.
14. همان، خطبه‏197.
15. میزان الحکمة (ترجمه فارسی)، 1 / 268.
16. نهج البلاغه، خطبه 210.
17. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 11 / 48.
18. نهج البلاغه، خطبه 128.
19. همان، خطبه‏189.
20. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 7 / 46 و 13 / 106.
21. نهج البلاغه، خطبه 93.
22. همان، خطبه‏175.
23. همان، حکمت‏147.
24. همان، خطبه 175.
25. همان، نامه 45.
26. همان.
27. همان، خطبه‏126.
28. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 10 / 212 - 222.
29. نهج البلاغه، خطبه 200.
30. شرح نهج البلاغه، 10 / 228 - 232.
31. نهج البلاغه، خطبه‏192.
32. همان، خطبه 34.
33. همان، نامه 10.
34. تاریخ یعقوبی، 2 / 213.
35. همان.
36. فروغ ولایت، استاد جعفر سبحانی، مؤسسه امام صادق(ع) /785.